روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان، پس از استقلال اين جمهوري، داراي فراز و نشيب‌هاي فراوان بوده است. در دوران رياست جمهوري اياز مطلب‌اف و با آغاز جنگ قره‌باغ، جمهوري اسلامي سعي در حل آن بحران از طريق ميانجي‌گري نمود. در اين دوران جمهوري آذربايجان گرايش زيادي به روسيه داشت و در واقع هنوز در يك حالت سرگيجه در نتيجه استقلال از شوروي و آغاز جنگ قره‌باغ قرار داشت.با روي كار آمدن ابوالفضل ايلچي بيگ از جبهه خلق روابط اين جمهوري با روسيه و ايران كاهش يافت و غرب و تركيه هدف اصلي سياست خارجي جمهوري آذربايجان قرار گرفتند. با تندرويهاي جبهه خلق و حركت يك لشگر ارتش به رهبري صورت حسين‌اف به طرف باكو، ايلچي بيگ مجبور به استعفا گشت و حيدرعلي‌اف قدرت را در دست گرفت. در اين دوره است كه جمهوري آذربايجان روابط بينابيني را با روسيه غرب و كشورهاي بزرگ منطقه‌اي آغاز مي‌كند.

اين دوره را مي‌توان دوره ثبات در روابط جمهوري آذربايجان با گرايش غرب گرايانه دانست. با مرگ حيدرعلي‌اف، الهام علي‌اف به عنوان رئيس‌جمهور انتخاب شد. الهام علي‌اف سياستهاي گذشته را ادامه داد و با تزريق ارزهاي به دست آمده از صادرات منابع انرژي، سعي در توسعه كشور نمود. روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان تحت تأثير عوامل داخلي، منطقه‌اي و فرامنطقه‌اي دست خويش نوسان بوده است. در اين فصل سعي نگارنده بر تبيين نوسانات روابط و عوامل موثر بر آن است. 

سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران در مورد آذربايجان، تابعي از سياست کلي کشورمان در مناطق آسياي مرکزي و قفقاز جنوبي مي باشد. سياست جمهوري اسلامي ا يران در آسياي مرکزي، قفقاز جنوبي و حوزه درياي خزر، بر همکاريهاي همه جانبه، اعتماد سازي، صلح پايدار، بهره-برداري عادلانه از منابع طبيعي و تبديل اين مناطق به مناطقي با ثبات استوار است. 

فهرست مطالب
بررسي روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان    1
مقدمه    2
٥-1- پيشينه روابط پس از استقلال    4
٥-2- سياست خارجي جمهوري آذربايجان    7
الف- اساس سياست خارجي جمهوري آذربايجان    7

ب- تأثير جهت گيريهاي سياست خارجي جمهوري آذربايجان بر ايران    8

ج- حل بحران قرهباغ اولويت اصلي سياست خارجي جمهوري آذربايجان    10
٥-3- ملاحظات روسيه در قفقاز جنوبي    12
٥-4- بلنديهاي استراتژيک    13
- فقدان قدرت تأثيرگذاري در مسائل قفقاز جنوبي    14

٥-5- موانع موجود در توسعه روابط جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان    16

الف- عوامل منطقهاي    16
ب- عوامل فرامنطقهاي    16
٥-6- روابط فرهنگي جمهوري آذربايجان با جمهوري اسلامي ايران    19
٥-7- روابط تجاري - اقتصادي    22

الف- زمينه هاي همکاري جمهوري اسلامي ايران و جمهوري آذربايجان    24

ب- همکاريهاي اقتصادي ايران با جمهوري آذربايجان    26
٥-8- روابط نظامي    27
٥-9- چشم انداز روابط    32
نتيجهگيری    33
منابع و مآخذ    40