پایان نامه رشته اقتصاد با عنوان صادرات غیرنفتی و جایگاه آن بر اقتصاد كشور
(بصورت جامع و کامل)
مقدمه:
امروزه توسعه صادرات غیرنفتی، تنها به افزایش درآمد اندی از طریق توسعه صادرات انواع كالاها و خدمات محدود نمی‌شود بلكه توسعه صادرات نقش مهم‌تری را به عنوان یك استراتژی رشد و حتی توسعه اقتصادی نیز به عهده دارد.تجارت خارجی و صادرات نه تنها با تقاصاد ایران در هیچ زمانی بیگانه نبوده بلكه به لحاظ قرار گرفتن كشور در گذرگاه تجاری شرق و غرب عالم از یك سو و كانونهای تمدن دنیای قدیم و جدید از سوی دیگر نقش با اهمیتی را در اقتصاد ایران داشته است.
در شرایط كنونی اقتصاد ایران توسعه صادرات غیرنفتی از مهم‌ترین مسائل سیاسی و اقتصادی است كه باید مسئولان كشور در نظر بگیرند از این رو آگاهی از سیاست تشویقی اعمال شده در جهان هم‌چنین بررسی لوایح و قوانین به منظور تشویق و افزایش توسعه صادرات در داخل كشور، امری ضرورری است. توسعه صادئرات غیرنفتی نه تنها از دیدگاه اندرآوری آن، بلكه از نظر ایجاد اشتغال در داخل كشور از اولویت ویژهای برخوردار است به نظر می‌رسد تنوع صادرات غیرنفتی نه تنها دیدگاه اقتصادی، بلكه بر برخوردار است به نظر می‌رسد تنوع صادرات غیرنفتی نه تنها دیدگاه اقتصادی، بلكه به عنوان یك راه حل سیاسی در راستای پیشبرد اهداف دولت نیز مؤثر است.
براساس اهداف برنامه اول و دوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی كشور، ایران در ردیف صادركنندگان بزرگ بسیاری از فرآورده‌های مهم صنعتی و راهبردی نظیر مس، آهن، آلومینیوم، سیمان، كودهای شیمیایی، محصولات متنوع پتروشیمی انواع دارو و سرم و بسیاری كالاهای دیگر قرار گرفته است ولی شرط اساسی آن است كه سیاستهای صادراتی مستمر و پایدار داشته باشیم هم‌چنین باید نظام پول و بانكی، بر توسعه صادرات غیرنفتی با هدف خودگردانی آتی امرار داشته باشد.
اگرچه كشور ما سرشار از منابع طبیعی است باید بتواند با تولید و صدور محصولات غیرنفتی در دنیاب بویژه در منطقه خاورمیانه از جایگاه ویژهای برخوردار شود اما درطی نیم قرن گذشته، نفت، نه تنها مهم‌ترین كالای صادراتی بلكه عامل اثرگذار و دیكته كننده برنامه‌ها و تحولات اقتصادی ایران بوده است. مطالعه روند تولید داخلی و صادرات كشور طی پنج دهه گذشته نشان می‌دهد كه بین میزان تولید و حجم تجارت رابطه مستقیمی وجود دارد صادرات غیرنفتی ایران به‌طور متوسط فقز 7/5 درصد كل صادرات كشور و 6/1 درصد تولید ناخالص داخلی را تشكیل داده است.
کلمات کلیدی:
صادرات غیرنفتی
ساختار صادراتی ایران
استراتژی توسعه صادرات
جایگاه صادرات غیرنفتی بر اقتصاد كشور
معرفی صادرات
با حضور عمر ارتباطات و حم‌و نقل سریع، دنیاب به دهكده‌ای تبدیل شده است.یك تولید كننده و یا یك تاجر صادر كننده جنس، نسبت به گذشته فرصت بهتری را در اختیار دارد كه حدود فعالیت خود را توسعه دهد و در بازار بین‌الملل فعالیت نماید.صادرات به معنای كسب ارز بیشتر برای كشور می‌باشد از نظر صادر كننده، صادرات به منزله وسیله‌ای مطمئن در قبال بحران اقتصادی داخلی، پیشرفت بیشتر و گسترده‌تر، درآمد بیشتر و آگاه شدن مستمر از آخرین تحولات تكنولوژی می‌باشد.تعداد بسیار كمی از شركتهایی كه در رقابت بازارهای خارجی موفقیت كسب كرده‌اند در كشور خود با شكست رو‌به‌رو شده‌اند فروشهای خارجی درآمد بیشتری در بردارند و می‌توانند در برخی از موارد فروشنده را ترغیب نمایند كه از بازار داخلی كاملاً چشم‌پوشی نمایند.
سنتی‌ترین راه برای ورود به بازارهای بین‌المللی، صادر كردن كالاهاست و از این طریق انواع بیشتری از كالاها را با قیمتی ارزان‌تر از آنچه در داخل تمام می‌شد كشورها می‌توانستند بدست آوردند.
در نظریات كلاسیك تجارت بین‌المللی صادرات مشخصة تجارت خارجی است و هنوز هم برای بسیاری از شركتها مهم‌ترین استراتژی ورود به بازار خارجی دولتها معمولاً طرفدار استراتژی صادرات هستند زیرا موجب افزایش تولید داخلی و سطح اشتغال می‌شود و به تعادل تراز پرداختهای كشور كمك می‌كند به همین جهت صادركنندگان غالباً مورد حمایت دولتها قرار می‌گیرند دولتها در امر ارزیابی بازارها، شناسایی توزیع كنندگان و بیمه كالا در مقابل خطرات تجاری و سیاسی ناشی از معاملات صادراتی، اطلاعاتی در اختیار صادركنندگان می‌گذارد.هم‌چنین می‌توان ذكر كرد كه صادر كردن استراتژی اولیة مناسبی است زیرا در مقایسه با سایر استراتژی‌ها با ریسك كمتری رو‌به‌رو است و انعطاف بیشتری را ممكن می‌سازد.
شركت ممكن است ظرفیت كافی برای تولید صادراتی داشته باشد و درنتیجه به ماشین‌آلات بیشتری نیاز نباشد و بالا بردن حجم تولید موجب می‌شود كه تولید بازار داخلی نیز ارزان‌تر تمام شود هم‌چنین شركتی كه با صادر كردن وارد یك بازار خارجی می‌شود می‌تواند در هر زمان كه معلوم شد شرایط مناسب‌تری وجود دارد به تأسیس كارخانه در آن كشور مبادرا كند و اگر در بازار موفقیتی پیدا نكرد خود را از آن بازار خارج كند.
گاهی این فكر در ذهن‌ها تداعی می‌شود كه صادرات به معنای خالص از اجناس مازاد است ولی می‌توان گفت كه این‌گونه نیست و باید صادرات جریانی مدام داشته باشد و با درنظر گرفتن سلایق و اصول و نظامهای متفاوت كشورهای دیگر تولیدات خود را از انجام دهد تا بتواند نیازهای مردم كشور طرف معامله را برطرف كند و صادر كننده باید در برابر تغییرات بازار خارجی آگاه و هوشیار باشد و به عبارت دیگر می‌بایستی از توانایی لازم برای مقابله فوری با یك چنین تغییراتی برخوردار باشد و هیچ‌گاه نباید صادرات را به مفهوم خلاص شدن از اجناس مازاد درنظر گرفت و درصورتیكه امور صادرات براساس برنامه‌های دراز مدت همراه با تعهدات و اجرای كامل انجام نگیرد امكان موفقیت كم خواهد بود.انتظار كسب سریع درآمد از طریق صادرات نتایجی مغایر با پیش بینی‌های صادرات كشور را درپی خواهد داشت كه در مجموعه، زیان جبران‌ناپذیری به جامعه اقتصادی وارد می‌آید.
ضرورت صادرات غیرنفتی:
یكی از مهم‌ترین مشكلاتی كه در كشورهای جهان سوم در حال توسعه به چشم می‌خورد تك محصولی بودن و وابستگی اقتصاد آنها به صدور مواد خام و مواد اولیه است كه سبب می‌شود آثاری منفی بر ساختار اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی بگذارد. یكی دیگر از مشكلاتی كه وجود دارد آن است كه بخش اعظمی از درآمدهای اندی این كشورها فقط با صدور یك یا چند قلم مواد خام و مواد اولیه بدست می‌اید و درچنین شرایطی هرگونه نوسان غیرعادی در قیمت این كالا یا كالاهای محدودی كه منابع اصلی در آمد این كشورها را تشكیل می‌دهد آثار زیادی بر ساختار اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی آنها بر جای می‌گذارد و منبع اصلی درآمد كشورهای جهان سوم به‌طور چشمگیری كاهش می‌یابد پس با توجه به آنچه كه گفته شد باید این كشورها به بازنگری در ساختار اقتصادی خود بپردازنند و به دنبال تنوع محصولات صادراتی خودشان باشند.
هم‌چنین رشد و توسعه صادرات را باید یكی از مهم‌ترین نیروهای محركه توسعه اقتصادی هر كشور و كلید رهایی از بسیاری از وابستگی‌ها می‌باشد در واقع اتخاذ راهبرد برون‌نگر و توسعه صادرات به عنوان یك منبع مهم تأمین ارز و موتور رشد اقتصادی می‌باشد به‌طوریكه تركیب كالاهای صادراتی نیز از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد.كشور ایران به علت افزایش شدید جمعیت كاهش ذخایر نفتی و تزل تدریجی بازده چاهها و بالا رفتن هزینه استخراج، اطمینان نداشتن به آینده بازار جهانی و تغییرات قیمت نفت، ترمیم خسارتهای حاصل از جنگ هشت ساله عراق علیه عراق، بازسازی اقتصاد، افزایش تعهدات ایران برای بازسازی و توسعه و تغذیه جمعیت جوان به ارز بیشتری نیاز خواهد داشت درنتیجه راهی جز تأكید بی تر بر صادرات غیرنفتی در بیش ندارد زیرا كه هم بخش وسیعی از صنایع ایران با فرسودگی ماشین‌آلات و فن‌آوری رو‌به‌رو است و به فن‌آوری‌های ماشین نیاز دارد و از طرفی دیگر افزایش رو به مصرف داخلی به سوی است كه صادرات نفت درآینده را با تردید جدی رو‌به‌رو كرده است.باتوجه به موارد اشاره شده پس برای رسیدن به اقتصاد بدون نفت باید راهبرد توسعه ملی و صادراتی كشور مورد بازنگری قرار بگیرد.
فهرست مطالب
مقدمه
مجله اقتصادی سال پنجم شماره‌های 51 و52 4
« ساختار صادراتی ایران از سال 1355-1383» 4
جدول شماره 1. صادرات كل و سرانه نفتی و غیرنفتی كشور طی سالهای (1383-1355) 6
مقدمه: 10
معرفی صادرات 11
تاریخچه توسعه صادرات و فلسفه آن: 14
1- صادرات ایران در دوران قاجاریه 14
2-صادرات ایران از جنگ جهانی اول تا جنگ جهانی دوم: 15
3- صادرات ایران بعد از جنگ جهانی دوم تا پیروزی انقلاب اسلامی: 15
انواع صادرات غیرنفتی: 15
ضرورت صادرات غیرنفتی: 16
كاهش مداوم منابع و ذخایر نفت و گاز: 18
2- كاهش مداوم قدرت خرید درامدهای اندی كشور. 18
سیر صعودی جمعیت كشور. 20
4- افزایش نیاز به كالاهای اساسی و خدمات اجتماعی و رفاهی 21
5- ضعف تولید داخلی 21
جایگاه صادرات غیرنفتی بر اقتصاد كشور 22
نقش صادرات غیرنفتی در افزایش ظرفیتهای تولیدی: 22
نقش صادرات غیرنفتی در ایجاد اشتغال: 26
ترکیب و نقش صادرات غیرنفتی و نقش آن در ایجاد در آمداندی: 30
نقش و جایگاه صادرات غیرنفتی در استراتژی‌های توسعه اقتصادی: 31
استراتژی جایگزینی واردات: 31
استراتژی توسعه صادرات 34
مشكلات تنگناهای توسعه صادرات غیرنفتی ایران: 35
1- غیرقابل رقابت بودن قیمت كالاهای صادراتی 36
1) عوامل ناشی از تصمیمات دولت: 36
2) تولید در مقیاس پایین 36
3) كمبورد مواد اولیه: 37
4) افزایش دستمزدها: 37
5) نیروی انسانی: 37
6) مستهلك شدن ماشین آلات و كاهش بازدهی 38
7) نارسایی خدمات زیربنایی: 38
8) گرانی نرخ پول: 38
9) مشكلات حقوقی و قانونی 39
10) تحمیل هزینه‌های رفاهی 39
5) تفاوت نرخ‌رسی و بازار سیاه ارز 41
6) مبادلات تهاتری 42
7) ضعف مدیریت در زمینه صادرات: 42
راهكارها و برنامه‌ریزی توسعه صادرات غیرنفتی: 43
اقدامات بلندمدت: 44
لذا یكسری اقدامات و تلاشهای بنیادی و بلندمدت در چشم‌انداز توسعه صادرات می‌توان به صورت زیر بیان كرد. 44
1- مشخص شدن جایگاه قانونی بازرگانی خارجی 44
2) سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی صحیح صادراتی 44
3) سرمایه‌گذاری و ایجاد واحدهای تولیدی 45
1) استفاده بیشتر از ظرفیتهای تولیدی 47
سابقة برنامه‌ریزی در ایران و جهان 47
تاریخچه برنامه‌ریزی 48
سابق برنامه‌ریزی در هند 52
سابقه برنامه‌ریزی در فرانسه 55
برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی در ایران 58
برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور 58
اهداف کلی برنامة اول توسعه 59
ارزیابی برنامه اول توسعه 61
برنامة دوم توسعة اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور (78-1374) 63
در جهت رسیدن به اهداف کیفی فوق، سیاستهای مختلفی پیشنهاد شده‌اند که به تفکیک هر بخش بطور خلاصه ذکر می‌شوند: 65
عملکرد متغیرهای کلان اقتصادی 70
ارزیابی كلی عملكرد كلان 72
سیاستهای کلی برنامة سوم بطور خلاصه عبارتند از: 73
تصویر متغیرهای عمدة کلان کشور در برنامة سوم توسعه 76
منابع 80
قیمت: 48٬000 تومان
قیمت: 50٬000 تومان
قیمت: 44٬000 تومان
قیمت: 127٬000 تومان
قیمت: 27٬000 تومان